Het konikpaard

Het konikpaard

Het konikpaard is teruggefokt uit zijn wilde voorouder: het tarpanpaard.

De konik heet voluit konik polski, Pools paardje

U i t g e s t o r v e n
De tarpan is het oorspronkelijke Europese wilde paard. De soort is in 1919 in Oost-Polen uitgestorven. Daar ging echter al een hele periode van domesticatie aan vooraf.

Zo rond 1780 werden namelijk alle laatste vrijlevende wilde tarpanpaarden, alle in Oost-Polen, gevangen en in gevangenschap gehouden. In de 19e eeuw werden deze dieren aan lokale boeren gegeven die de dieren met huispaarden kruisten.

In 1936 verzamelde de heer Vetulani alle dieren die nog bij boeren aanwezig waren, en die nog het meest de eigenschappen van de oorspronkelijke wilde tarpan bezaten, teneinde een populatie tarpans op te bouwen die het dichtst die van de wilde voorvader zou benaderen. Na de Tweede Wereldoorlog is het helaas tot kruisingen tussen deze ingezamelde tarpanpaarden en het nog in het wild levende niet-Europese wilde paard, het Przewalskipaard, gekomen.

Later hebben de Duitse gebroeders Heinz en Lutz Heck, naast overigens de oeros (Heckrund), geprobeerd uit het door Vetulani verzamelde genetische materiaal van de tarpans, door selectie de oorspronkelijke tarpankenmerken zo goed mogelijk terug te fokken. Dit paard is het konikpaard gaan heten en benadert dus het beste het in onze streken geleefde wild paard, de tarpan. Natuurlijk zijn er verschillen met zijn uitgestorven voorouder, de tarpan. Maar beter dan konik hebben we niet meer.

Het konikpaard is door deze gelijkende eigenschappen met zijn wilde voorouder het meest gebruikt voor natuurlijke begrazing in natuurontwikkelingsgebieden. Dit gebeurde voor zover bekend het eerst in Nederland, namelijk in het Groningse Ennemaborg en later in de Oostvaardersplassen. Bij beide projecten was het aandeel van Stichting Kritisch Bosbeheer groot. In het geval van de Ennemaborg, het eerste begrazingsproject met konikpaarden in Nederland ten behoeve van natuurlijke begrazing, was de heer Gerben Poortinga de centrale figuur die de doorbraak van de feitelijke herintroductie mogelijk maakte. Natuurlijk met dank aan Het Gronings Landschap. Later volgde de Oostvaardersplassen, waar de heer Frits van Beusekom - de toenmalige Directeur Terreinbeheer van SBB - de centrale figuur was. In dit geval was het aanvankelijk de bedoeling om de paarden in de Ooijpolder te introduceren. Omdat natuurlijke begrazing toen nog revolutionair was en er veel weerstanden waren, is daarvan tijdelijk afgezien en zijn de dieren uiteindelijk en pas enkele jaren later naar de Oostvaardersplassen gegaan. Vooral door de natuurlijke begrazing in de Oostvaardersplassen heeft dit gebied de ecologische allure gekregen zoals we die nu kennen.

Tegenwoordig zijn er ook elders in Nederland/Belgie en Europa konikpaarden in tal van natuurontwikkelingsprojecten te bewonderen, bijvoorbeeld de populatie in het natuurontwikkelingsgebied De Millingerwaard in de Ooijpolder bij Nijmegen en in de Ennemaborg bij Groningen. Gelukkig zijn beide gebieden vrij toegankelijk voor belangstellenden.